หลวงปู่กงมา จิรปุญฺโญ
วัดดอยธรรมเจดีย์ ตำบลตองโขบ อำเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร
“พระอริยเจ้าแห่งวัดดอยธรรมเจดีย์”
พระเดชพระคุณหลวงปู่กงมา จิรปุญฺโญ พระอริยเจ้าศิษย์ท่านพระอาจารย์มั่น ภูริทตฺโต ท่านเป็นพระที่เรียบง่าย เจ้าระเบียบ มีอุบายละเอียด การเทศนาธรรมใช้ภาษาง่ายๆ แต่กินใจความลึกซึ้ง ท่านมีหลวงปู่สาม อกิญฺจโน และท่านพ่อลี ธมฺมธโร เป็นสหธรรมิก
ท่านได้นำสมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชิรญาณวงศ์ (ชื่น) ออกเที่ยวธุดงค์ตามป่าเขาทางภาคตะวันออก ถึงขนาดที่พระองค์ออกปากชมว่า “การธุดงค์ของพระปฏิบัติกรรมฐานนี้ได้ประโยชน์เหลือหลาย อย่างนี้พระต้องธุดงค์กันให้มากๆ ศาสนาจะได้เจริญรุ่งเรือง”
ท่านเกิดเมื่อวันที่ ๖ พฤศติกายน พ.ศ. ๒๔๔๓ ตรงกับวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๒ ปีชวด ณ บ้านโคก อำเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร เป็นบุตรคนสุดท้องของนายบู่ และนางนวล วงศ์เครือสอน
ในสมัยเป็นฆราวาส ด้วยความที่ท่านเป็นคนดีมีศีลธรรม รักความยุติธรรม ท่านได้รับหน้าที่เป็นหัวหน้านายฮ้อย พาคณะต้อนสัตว์ มีวัว ควาย เป็นต้น ไปขายยังกรุงเทพฯ และเมื่อถึงกาลอันควร พ่อแม่จึงได้จักพิธีแต่งงานให้เมื่ออายุ ๒๕ ปี (พ.ศ. ๒๔๖๘) ต่อมาภรรยาของท่านพร้อมบุตรในครรภ์ได้เสียชีวิตลง ทำให้ท่านรู้สึกสูญสิ้น นี่เองเป็นเหตุให้ท่านสลดสังเวชและนึกถึงร่มเงาแห่งพระพุทธศาสนา
ปีพุทธศักราช ๒๔๖๙ ได้อุปสมบทเป็นพระสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย โดยมีพระอาจารย์โท เป็นพระอุปัชฌาย์ ภายหลังบวชแล้วได้ไปจำพรรษาที่วัดบึงทวยกับพระมี ซึ่งเป็นสหธรรมิก ท่านทั้งสองได้ธุดงค์ไปหลายแห่งทั้งในประเทศไทย ลาวและพม่า ขณะนั้นเกียรติคุณของท่านพระอาจารย์มั่น ภูริทตฺโต กำจรกำจายไปทั่วทุกทิศ ท่านและพระมีจึงเข้ากราบลาพระอาจารย์วานคำ แห่งวัดบึงทวย เดินทางไปพบท่านพระอาจารย์มั่นที่บ้านสามผง อำเภอศรีสงคราม จังหวัดนครพนม
ขณะนั้นเป็นเวลาเย็นมากแล้ว ท่านพระอาจารย์มั่นกำลังแสดงธรรมสั่งสอนศิษยานุศิษย์จึงได้โอกาสเข้าไปฟังธรรม เมื่อการแสดงธรรมจบลงจึงเข้าไปกรายฝากตัวเป็นศิษย์
วันที่ ๒๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๗๐ ได้ญัตติเป็นพระธรรมยุต ณ วัดบูรพาราม อำเภอเมืองจังหวัดอุบลราชธานี โดยมี พระปัญญาพิศาลเถระ (หนู ฐิตปญฺโญ) วัดสระปทุม กรุงเทพมหานคร เป็นพระอุปัชฌาย์ พระอาจารย์เพ็ง วัดใต้ เป็นพระกรรมวาจาจารย์ ท่านได้ธุดงค์ไปจำพรรษาตามสถานที่ต่างๆ เป็นต้นว่า
ปีพุทธศักราช ๒๔๗๐ จำพรรษาที่ป่าช้าบ้านหัววัว ตำบลกำแมด อำเภอกุดชุม จังหวัดยโสธร
ปีพุทธศักราช ๒๔๗๓ จำพรรษาที่วัดป่าบ้านเหล่างา จังหวัดขอนแก่น
ปีพุทธศักราช ๒๔๗๖ จำพรรษาที่วัดสว่างอารมณ์ บ้านใหม่สำโรง อำเภอสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา (ท่านสร้างวัดนี้)
ปีพุทธศักราช ๒๔๘๐ จำพรรษาที่วัดทรายงาม บ้านหนองบัว อำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี
ปีพุทธศักราช ๒๔๘๒ ท่านได้สร้างวัดเขาน้อย ท่าแฉลบ ตามพระบัญชาของสมเด็จพระสังฆราชเจ้ากรมหลวงวชิรญาณวงศ์
ปีพุทธศักราช ๒๔๘๕ ท่านได้จำพรรษากับท่านพระอาจารย์มั่น ที่เสนาสนะป่าช้าบ้านโคก อำเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร ได้รับอุบายธรรมอันสำคัญและได้รับความเมตตาจากท่านพระอาจารย์มั่นเป็นพิเศษ ต่อมาสถานที่แห่งนี้ท่านได้สร้างเป็นวัดโดยสมบูรณ์ ชื่อ “วัดสุทธิธรรมาราม”
ในปีพุทธศักราช ๒๔๘๙ ท่านได้ธุดงค์ไปตามเทือกเขาภูพาน เห็นว่ามีความสงบวิเวกดี จึงได้ปักกลดพักภาวนาที่ในถ้ำบนเขาภูพาน ซึ่งถ้ำนี้เป็นที่อยู่ของเสือ และสถานที่แห่งนี้ต่อมาก็ได้กลายเป็น “วัดดอยธรรมเจดีย์”
ท่านละสังขารเข้าสู่แดนอนุปาทิเสสนิพพาน เมื่อวันที่ ๑๗ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๐๕
สิริรวมอายุได้ ๖๑ ปี ๑๑ เดือน ๑๑ วัน ๓๕ พรรษา
